Nếu bạn là người mới tìm hiểu đến bộ môn chạy bộ thì chắc hẳn có nhiều câu hỏi mà bạn đang thắc mắc như: Cấu tạo giày chạy bộ khác gì so với giày thông thường? Những đôi giày thường ngày có dùng để chạy bộ được không? Tại sao phải cần có giày chuyên để chạy bộ?
Chắc chắn là bạn không nên dùng những đôi giày thể thao hay giày thông thường để chạy bộ, chúng không được thiết kế với mục đích chạy bộ. Khi chạy, toàn bộ cơ thể của bạn sẽ tác động lực lên đôi chân trong thời gian dài, đặc biệt là những buổi chạy từ 10 km trở lên hoặc marathon.
Nếu chân bạn không nhận được sự hỗ trợ từ đôi giày, sẽ dẫn đến việc bị đau chân hoặc đau thắt lưng. Giày chạy bộ mang lại nhiều lợi ích hơn so với giày thể thao thông thường, vì chúng được thiết kế đặc biệt để chạy. Bạn hãy lưu ý những đặc điểm này khi muốn mua một đôi giày chạy bộ.
Mặc dù hiện nay có rất nhiều hãng sản xuất giày chạy bộ với nhiều loại và kiểu dáng khác nhau, nhưng cấu tạo giày chạy bộ đều sẽ bao gồm 3 phần chính, đó là lớp đế ngoài (Outsole), lớp đế giữa (Midsole) và phần thân trên (Upper). Thân trên còn có nhiều bộ phận có thể chia ra nhỏ hơn như: gót giày, mũi giày, lưỡi gà, dây giày, lót giày. Tài sẽ phân tích cụ thể và chi tiết từng bộ phận ở phần tiếp theo.
Lớp đế ngoài (Outsole)
Lớp đế ngoài (hay còn gọi là Outsole) chính là đế giày, vị trí tiếp xúc trực tiếp với mặt đường của đôi giày. Được làm bằng nhiều loại cao su có đặc tính là cứng và bền. Một số loại cao su nổi tiếng được sử dụng trên các mẫu giày chạy bộ có thể kể đến như cao su Continental (của Adidas), cao su carbon (của Nike), cao su carbon X10 (của Mizuno)…
Đôi khi, một số mẫu giày sẽ kết hợp các loại cao su trên với Blown rubber – cao su thổi, đây là loại cao su có đặc tính mềm hơn, nhẹ hơn và linh hoạt hơn. Tuy nhiên, chúng lại ít bền hơn nên sẽ được sử dụng một cách hợp lý để tăng tính linh hoạt trong khi không làm giảm bộ bền của lớp đế.
Ngoài ra, đế ngoài được thiết kế để làm tăng lực kéo cho đôi chân khi chạy và giúp bám đường hiệu quả hơn, đặc biệt là trong điều kiện đường trơn trượt.
Lớp đế này còn có rất nhiều rãnh với nhiều hình dáng khác nhau tùy vào thiết kế của hãng, các rãnh này làm tăng độ linh hoạt của giày và giúp bàn chân di chuyển thoải mái trong quá trình chạy.
Lớp đế giữa (Midsole)
Lớp đế giữa (hay còn gọi là Midsole), là bộ phận quan trọng nhất của một đôi giày chạy bộ, đế giữa nằm ngay trên lớp đế ngoài và phía dưới thân giày. Lớp đế này có đặc tính xốp, mềm và êm, đặc điểm này giúp mang lại cảm giác nhẹ nhàng, êm ái và thoải mái khi chạy.
Đế giữa với nhiệm vụ quan trọng là hấp thụ chấn động khi bạn đáp chân xuống mặt đường, sau đó hoàn trả lực ngược lại lên bàn chân để tạo đà đẩy người về phía trước. Những đôi giày chạy bộ thường đem đến 60 – 85% năng lượng hoàn trả khi chạy, một đặc điểm mà những đôi giày thông thường không có.
Đó cũng là sự khác biệt chính để phân loại đâu là một mẫu giày chạy bộ hay giày thể thao thông thường. Thay vì mang lại cảm giác nhẹ nhàng, êm ái, những đôi giày không chuyên để chạy hấp thụ chấn động rất ít và dễ khiến bạn bị chấn thương. Một số chấn thương thường thấy đối với người chạy đó là đau cổ chân, đầu gối và đau lưng.
Bản thân Tài cũng đã từng sử dụng một đôi Biti’s Hunter (loại giày đi lại bình thường) để chạy, kết quả là bị đau lưng và phải nghỉ chạy gần 3 tháng, một phần nguyên nhân còn đến từ việc chạy không đúng kỹ thuật. Vì vậy, hãy đầu tư một đôi giày chuyên để chạy và tìm hiểu kỹ về các kỹ thuật thạy bộ để không bị chấn thương bạn nhé!
Vật liệu sử dụng ở lớp đế này cũng rất đa dạng, các hãng cũng đầu tư rất nhiều công sức và tiền bạc để tạo ra các loại vật liệu này, một số có thể kể đến như:
- EVA (Etylen – Vinyl axetat): Đây là một loại hợp chất kết hợp giữa Ethylene và Acetate, EVA là loại vật liệu có đặc tính tương tự cao su, có độ đàn hồi tốt, mềm và dẻo. Do đó, đế giày được làm từ vật liệu này sẽ mang đến cảm giác vừa nhẹ nhàng, vừa thoải mái. Tuy nhiên, nhược điểm của EVA là tuổi thọ ngắn bởi sau một khoảng thời gian sử dụng, chất liệu này có xu hướng nén lại làm giày bị xẹp dần.
- PU (Polyurethane): Đây là loại vật liệu được dùng phổ biến trong các đôi giày chạy bộ. PU có độ bền cao, linh hoạt và mềm, khả năng chịu mài mòn cao, khả năng chống sốc, chống va đập cũng rất tốt.
- TPU (Thermoplastic polyurethane): TPU là loại vật liệu có độ mềm và độ bền cao hơn EVA và PU. công nghệ Boost nổi tiếng của Adidas là một sản phẩm được tạo ra từ loại vật liệu này, với những mẫu giày siêu êm ái, linh hoạt và đàn hồi cao. Boost là một cuộc cách mạng về công nghệ đế giày của Adidas.
- React: React là một loại đế làm từ chất liệu cao su tổng hợp hoàn toàn mới, được nghiên cứu và phát triển bởi chính đội ngũ kỹ sư của Nike, vật liệu chính xác tạo nên lớp đế này không được công bố nhưng React được xem là một đối trọng thực sự với Boost – công nghệ đế giày của Adidas. Lớp đế này mang lại cảm giác mềm mại, êm ái, đàn hồi và bền vững hơn rất nhiều. Thậm chí, Nike còn thông báo rằng đế React nhẹ hơn 30% so với đế Boost.
Phần thân trên (Upper)
Trừ đi lớp đến ngoài và đế giữa sẽ là phần thân trên, đó là phần bao bọc và ôm lấy bàn chân của bạn. Phần thân trên với mục đích bảo vệ và cố định bàn chân không bị lệch khỏi đế giày khi chạy.
Một đặc điểm quan trong của phần này là phải mang lại cảm giác thoải mái, bàn chân cử động linh hoạt. Thiết kế thông thoáng để tránh tình trạng nóng chân, bí hơi hoặc khó thoát mồ hôi khi chạy lâu. Ở những mẫu giày cao cấp, phần thân trên còn có tính năng chống thấm nước.
Vật liệu sử dụng cho phần này thường là các loại vải tổng hợp được khâu hoặc dán vào lớp đế giữa. Lưới Mesh là vật liệu thường thấy ở những đôi giày chạy bộ, làm từ nylon, polyester hoặc cotton.
Ngoài ra, tính thẩm mỹ và hợp thời trang cũng là điểm được các hãng sản xuất chú ý. Có thể kể đến như Adidas, hãng giày có những thiết kế rất bắt mắt, bạn có thể dễ dàng đi chúng với những bộ đồ hằng ngày.
#1. Mũi giày (Toe box)
Mũi giày là phần trên đôi giày chứa các ngón chân của bạn, giúp bảo vệ và tạo khoảng không gian để các ngón chân cử động linh hoạt, tạo đà truyền lực cho bước chạy tiếp theo.
Một điều quan trọng khi chọn giày chạy bộ là bạn phải kiểm tra độ thoải mái ở vị trí này, có những mẫu giày được thiết kế với kích thước rộng hơn nhưng cũng có một số khiến chân bạn bị phồng rộp vì kích thước hẹp (vì bạn có bàn chân rộng).
Nếu chân của bạn thuộc kiểu bàn chân hẹp hoặc kích cỡ thông thường, phần mũi giày ở hầu hết mẫu giày sẽ thoải mái với bạn. Tuy nhiên, nếu bạn có bàn chân rộng hoặc chân bị bè, tốt nhất là đi thử hoặc xem đánh giá chi tiết của mẫu giày định mua hoặc có thể chọn size lớn hơn để không bị đau chân.
Bài viết liên quan: Hướng dẫn cách chọn giày chạy bộ phù hợp nhất với bạn
#2. Lưỡi gà (Tongue)
Lưỡi gà là bộ phận ngay trên mu bàn chân, giúp bảo vệ và làm giảm áp lực gây ra bởi dây giày tác động lên bàn chân. Vật liệu làm lưỡi gà cũng tương tự như phần thân trên (upper), từ các loại vải tổng hợp với đặc tính mềm và nhẹ.
Có 2 kiểu thiết kế lưỡi gà, loại có thể điều chỉnh vị trí thường thấy và loại cố định với thân giày. Mỗi kiểu đều có ưu nhược điểm riêng, loại có thể điều chỉnh giúp mu bàn chân cử động linh hoạt vì nó gần như rời với thân giày.
Nếu mu bàn chân hơi cao, bạn có thể nâng lưỡi gà lên và buộc lại dây giày. Tuy nhiên, chính thiết kế rời đôi khi sẽ không cố định chân tốt và một số người gặp tình trạng bị lệch lưỡi gà trong quá trình chạy.
Loại cố định sẽ khắc phục được nhược điểm trên, cố định chân tốt hơn, hạn chế tình trạng lưỡi gà bị tụt vào trong hoặc bị lệch sang hai bên khi chạy. Tuy nhiên, nhược điểm của thiết kế này là nó hạn chế bề rộng của giày ở một mức độ nhất định, với những đôi giày loại này, tốt nhất là bạn hãy thử giày trước khi mua.
#3. Đệm lót gót giày (Heel Counter)
Đệm lót gót giày là phần là bao bọc và ôm lấy gót chân của bạn, có nhiệm vụ cố định gót chân không bị lệch khỏi đế và tránh bị tuột giày khi chạy. Đồng thời, nó còn đóng vai trò quan trọng đó là bảo vệ gân gót chân Achilles.
Đệm lót gót giày thường được cấu tạo bởi các loại vật liều mềm như TPU và được bọc bên ngoài bởi 1 lớp Foam mềm.
#4. Dây giày (Shoelaces)
Mục đích thiết kế của dây giày là cố định bàn chân bên trong thân giày, đảm bảo chân không bị lệch khỏi đế giày khi chạy, dây giày còn giúp bạn điều chỉnh linh hoạt tùy theo kích cỡ của bàn chân. Dây giày có thể có hình dạng tròn hoặc dẹt và có độ co giãn khác nhau.
Ngoài ra, hệ thống lỗ để xỏ dây cũng khá quan trọng, cho phép bạn điều chỉnh độ vừa vặn với bàn chân. Số lượng và cách sắp xếp các lỗ cho phép quyết định mức độ điều chỉnh nhiều hay ít. Một số mẫu giày được trang bị 2 hàng lỗ để bạn thoải mái với các kiểu buộc dây khác nhau.
#5. Miếng lót giày (Sockliner)
Một thành phần cũng khá quan trọng đó là miếng lót giày, tiếp xúc trực tiếp với bàn chân của bạn. Do đó, chúng được thiết kế với biên dạng ôm lấy toàn bộ mặt dưới bàn chân để cố định chân với thân giày phía trên.
Ngoài ra, lót giày phải đảm bảo độ êm ái, thông thoáng và thấm hút mồ hôi tốt, đặc biệt là trong những buổi chạy đường dài. Vật liệu cấu tạo lót giày thường là các miếng EVA Foam nhằm tăng khả năng đàn hồi, giúp tạo độ nảy và tiếp đất êm ái hơn.
Lời kết về cấu tạo giày chạy bộ
Trên đây là tất cả những gì bạn cần biết về cấu tạo giày chạy bộ mà Tài muốn chia sẻ đến bạn, giày chạy bộ có nhiều đặc điểm chuyên biệt và rất khác với các loại giày thể thao hay giày đi lại thông thường.
Nếu đã xác định sử dụng giày để chạy bộ, tập luyện hàng ngày hoặc chinh phục cự ly 10 km, thậm chí là marathon. Điều đầu tiên là phải chọn một đôi giày chuyên để chạy bộ, tránh chọn những đôi giày có hình thức đẹp nhưng lại không phù hợp để chạy.
Tuy nhiên, nếu bạn tìm được một mẫu giày vừa đẹp vừa đáp ứng yêu cầu trên thì rất tuyệt. Giày chạy bộ giúp bạn bảo vệ bàn chân, đầu gối và lưng tránh những chấn thương không đáng có.
Với Tài, chạy bộ là môn thể thao đơn giản và ít tốn kém nhất để rèn luyện, nâng cao và duy trì sức khỏe, còn có rất nhiều lợi ích của chạy bộ mà bạn có thể chưa biết đến. Vì thế, một đôi giày chạy bộ là rất đáng để bạn đầu tư.
Bạn có thể xem thêm bài viết: 14 lợi ích của chạy bộ đối với sức khỏe cơ thể
Một số câu hỏi liên quan đến cấu tạo giày chạy bộ
1. Giày thể thao có chạy bộ được không?
Bạn có thể sử dụng giày thể thao để đi dạo hoặc tập thể dục trong thời gian ngắn. Nhưng để chạy bộ hàng ngày với quãng đường dài thì câu trả lời là không.
Giày thể thao không thích hợp để chạy, chúng nặng hơn so với giày chạy bộ. Hơn nữa, phần đế giữa của giày thể thao không được thiết kế để chịu tác động mạnh khi chạy.
Do đó, để tránh những chấn thương liên quan đến đầu gối, ống chân, thắt lưng… tốt nhất là bạn nên có một đôi giày chuyên để chạy bộ.
2. Giày chạy bộ khác gì so với giày thể thao?
Giày chạy bộ được thiết kế để hấp thụ chấn động và hoàn trả năng lượng tối đa, giúp bạn di chuyển linh hoạt về phía trước. Do đó, phần đế giữa của giày chạy bộ có rất nhiều đệm và chiều cao đế cũng lớn hơn.
Giày thể thao được thiết kế cho các chuyển động đa hướng. Lớp đế giữa thường có ít đệm hơn và chiều cao đế cũng thấp hơn.
3. Giày đá bóng có chạy bộ được không?
Tài khuyên bạn không nên sử dụng giày đá bóng để chạy bộ. Giày đá bóng được thiết kế để chạy trên mặt sân cỏ, rất khác với mặt đường có đặc điểm là cứng hơn.
Ngoài ra, lớp đế ngoài của giày đá bóng có rất nhiều gai cứng và lớp đệm giữa cũng không nhiều bằng giày chạy bộ, sẽ làm cho việc chạy trên đường rất khó khăn.
Để luyện tập hàng ngày và chạy trong thời gian dài, bạn hãy chọn những đôi giày chuyên dùng chạy bộ để mang lại hiệu quả tập luyện cũng như hạn chế tối đa những chấn thương.
